ปัญหาการไต่สวนคำร้องขอให้ดำเนินคดีแบบกลุ่ม (Class Action) ที่ใช้ระยะเวลานานเกินควร

บทคัดย่อ

การดําเนินคดีแบบกลุ่มเป็นการดำเนินคดีของผู้เสียหายจำนวนมากโดยมีโจทก์ซึ่งเป็นผู้เสียหาย นหนึ่งหรือหลายคนฟ้องคดีแทน โดยผู้เสียหายจำนวนมากซึ่งเป็นกลุ่มบุคคลนั้นจะต้องเป็นบุคคลหลายคนที่มีสิทธิอย่างเดียวกันอันเนื่องมาจากข้อเท็จจริงและหลักกฎหมายเดียวกัน และมีลักษณะเฉพาะของกลุ่มเหมือนกัน แม้ว่าจะมีลักษณะของความเสียหายที่แตกต่างกันก็ตาม และคู่ความที่เป็นโจทก์จะต้องคุ้มครองประโยชน์ของกลุ่มได้อย่างเป็นธรรมและเพียงพอ คดีที่มีสมาชิกกลุ่มจํานวนมาก โจทก์ซึ่งเป็นสมาชิกกลุ่มอาจร้องขอให้ดําเนินคดีแบบกลุ่มได้ในประเภทคดีตามกฎหมาย ได้แก่ กฎหมายสัญญากฎหมายละเมิด และคดีเรียกร้องสิทธิตามกฎหมายต่าง ๆ เช่น กฎหมายสิ่งแวดล้อม กฎหมายผู้บริโภค กฎหมายแรงงาน กฎหมายหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ และกฎหมายการแข่งขันทางการค้า โดยโจทก์ต้องยื่นคําร้องต่อศาลพร้อมคําฟ้องเริ่มคดีเพื่อขอให้มีการดําเนินคดีแบบกลุ่ม และก่อนที่ศาลจะมีคําสั่งรับฟ้อง ให้ศาลพิจารณา คําร้องขอดําเนินคดีแบบกลุ่ม แล้วมีคําสั่งอนุญาตหรือไม่อนุญาตให้ดําเนินคดีแบบกลุ่มโดยไม่ชักช้าแต่ปรากฏว่าการดำเนินแบบกลุ่มในหลายคดีมีปัญหาการไต่สวนคำร้องขอให้ดำเนินคดีแบบกลุ่มใช้ระยะเวลานานเกินควร แนวทางการแก้ไขปัญหาดังกล่าว คือ ศาลต้องใช้บทบาทเชิงรุกในลักษณะของพิพากษา ในระบบไต่สวนในการควบคุมแนวทางการดำเนินคดีแบบกลุ่ม โดยในการพิจารณาคำร้องขออนุญาตให้ดำเนินคดีแบบกลุ่มศาลอาจใช้อำนาจกำหนดพยานหลักฐานที่จะให้คู่ความนำเข้าไต่สวนเพียงเท่าที่จำเป็น เพื่อพิจารณาว่าจะอนุญาตหรือไม่อนุญาตให้ดำเนินคดีแบบกลุ่มเท่านั้น ไม่ใช่การสืบพยานจำนวนมาก ตามคำฟ้องและคำให้การ หรือศาลอาจแสวงหาข้อเท็จจริงเพิ่มเติมตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ความแพ่งมาตรา ๒๒๒/๒๓ ได้ตามที่เห็นสมควร เพื่อประโยชน์ในการพิจารณาคำร้องขออนุญาตให้ดำเนินคดี แบบกลุ่มซึ่งเป็นบทบาทเชิงรุกของศาลตั้งแต่ในชั้นการพิจารณาคำร้องขออนุญาตให้ดำเนินคดีแบบกลุ่ม เพื่อควบคุมแนวทางการดำเนินคดีแบบกลุ่มให้รวดเร็วอันจะเป็นผลให้บรรลุวัตถุประสงค์ของกฎหมายที่ต้องการให้การพิจารณาคำร้องขออนุญาตให้ดำเนินคดีแบบกลุ่มไม่ชักช้า ทั้งนี้ ก่อนที่จะเริ่มทำการไต่สวนคำร้องขออนุญาตให้ดำเนินคดีแบบกลุ่ม ศาลควรอธิบายหลักการและแนวทางการดำเนินคดีของการขออนุญาตให้ดำเนินคดีแบบกลุ่มให้แก่คู่ความทุกฝ่ายทราบเสียก่อน เมื่อคู่ความทุกฝ่ายมีความรู้ความเข้าใจหลักการและแนวทางการดำเนินคดีของการขออนุญาตให้ดำเนินคดีแบบกลุ่มแล้วก็จะให้ความร่วมมือกับศาลในแนวทางการดำเนินคดีที่ศาลกำหนดอันจะทำให้การไต่สวนคำร้องขออนุญาตให้ดำเนินคดีแบบกลุ่มเป็นไปโดยราบรื่นและรวดเร็วขึ้นได้